Inhoudsopgave
Op 22 maart besteedt Water van de Verenigde Naties aandacht aan een van de meest urgente milieucrises van onze tijd: het smelten van gletsjers. Gletsjers, die het landschap van de aarde al miljoenen jaren vormgeven, verdwijnen nu in een alarmerend tempo.
Een voorbeeld is Spitsbergen, de Arctische archipel tussen het vasteland van Noorwegen en de Noordpool. Ooit werd het beschouwd als een stabiele bevroren wildernis, maar nu is Spitsbergen een van de snelst opwarmende plaatsen op aarde. De gletsjers, waarvan werd verwacht dat ze eeuwen zouden meegaan, trekken zich snel terug, een onomkeerbaar signaal van de invloed van klimaatverandering op de wereldwijde watercyclus.
Processen die ooit in geologische tijd plaatsvonden, vinden nu plaats binnen een mensenleven.
De cijfers geven een ontnuchterend beeld:
- Het wereldwijde ijsverlies is de afgelopen drie decennia met 57% versneld - NASA - National Aeronautics and Space Administration
- Als de huidige trends doorzetten, zal tweederde van de gletsjers in 2100 verdwenen zijn, zelfs als de uitstoot aanzienlijk wordt verminderd - nature.com
Europa & het Verenigd Koninkrijk: De verborgen watercrisis
Gletsjers doen veel meer dan landschappen vormgeven. Ze zijn essentieel voor de zoetwatervoorziening, energieproductie en ecologische stabiliteit van de wereld. Hun verdwijning zal ernstige gevolgen hebben voor het water- en afvalwaterbeheer wereldwijd.
Gletsjers begrijpen
Terwijl smeltende gletsjers vaak in verband worden gebracht met de Himalaya, de Noordpool of Antarctica, loopt Europa ook gevaar. Enkele voorbeelden zijn:
- De Alpen, waar de grootste gletsjers van Europa liggen, verliezen 2% van hun ijs per jaar, waardoor de drinkwatervoorziening voor miljoenen mensen in gevaar komt.
- De Noorse gletsjers, die cruciaal zijn voor waterkracht en watervoorziening, slinken in een ongekend tempo.
- Het Verenigd Koninkrijk, hoewel niet afhankelijk van gletsjers, wordt beïnvloed door de stijgende zeespiegel, veranderende neerslagpatronen en een verhoogd overstromingsrisico.
Deze verschuivingen verstoren de manier waarop water in heel Europa wordt opgeslagen, geleverd en beheerd, waardoor aanpassingsstrategieën urgenter dan ooit worden.
Hoe het smelten van gletsjers van invloed is op water- en afvalwaterbeheer
- Onvoorspelbare watertoevoer & seizoensextremen Gletsjers fungeren als natuurlijke waterreservoirs die het hele jaar door langzaam smeltwater afgeven. Omdat ze krimpen, hebben veel regio's te maken met extreme schommelingen: te veel water in natte seizoenen (overstromingen) en te weinig in droge seizoenen (droogte).
- Drinkwaterstress en concurrentie tussen bronnen Nutsbedrijven die afhankelijk zijn van bronnen die door gletsjers worden gevoed, krijgen te maken met bevoorradingstekorten, waardoor alternatieve waterbronnen (bijv. grondwater, ontzilting), infrastructuurverbeteringen en investeringen nodig zijn. Naarmate de waterstress toeneemt, nemen de conflicten tussen landbouw, industrie en gemeenten toe.
- Meer overstromingen en schade aan de infrastructuur Snelle smeltwatergolven kunnen stormafvoeren, afvalwaterzuiveringsinstallaties en stedelijke rioleringsnetwerken overweldigen, wat kan leiden tot overstromingen, leidingbreuken en risico's op besmetting.
- Zoutwaterintrusie in kustgebieden Het smelten van gletsjers draagt in grote mate bij aan de stijging van de zeespiegel en vormt een bedreiging voor zoetwatervoerende lagen en afvalwatersystemen, vooral in laaggelegen steden als Londen, Amsterdam en Hamburg.
- Verstoringen in waterkracht Landen die afhankelijk zijn van waterkracht uit gletsjers (Noorwegen, Zwitserland, Oostenrijk) zien energieschommelingen, wat gevolgen heeft voor waterbedrijven die afhankelijk zijn van stabiele elektriciteit.
- Afvalwaterzuivering onder druk Extremer weer betekent een grotere instroom van regenwater, waardoor zuiveringsinstallaties onder druk komen te staan en de kosten voor nutsbedrijven toenemen.
Het snelle verdwijnen van gletsjers verandert de toekomst van waterbeheer.
Hoe bereiden we (nutsbedrijven, bedrijven) ons voor op die wateruitdagingen?